monarka

monarca (es)

Kasu honetan, zuzenbide natural hori eta ordenamendu juridiko positiboa bat datozenez, egoera juridiko horien bidez eskuratutako eskubideek, subiranoak bere aldetik urratzen dituen kasuen aurrean, bi aldetatik lortzen dute babesa: potestas arrunta baliatzearen bidetik, zuzenbide positiboan txertatuta daudelako eta, batik bat, apartekoa edo absolutua baliatzearen bidetik, ordenamendu naturalekoak direlako. Bigarren bide horretan, monarkak contra ius joateko aukerarik badu, baina lantegia zaildu egiten zaio erabakia arrazoitu behar duen heinean: eskuratutako eskubidea urratzen duen agintza legitimoa izango da baldin eta bidezko kausarik, onura publikoko arrazoirik edo desleialtasunik balego.>
www.euskomedia.org

Por ser de Derecho natural coincidente en este caso con el orden jurídico positivo, los derechos adquiridos a través de esas situaciones jurídicas quedan doblemente protegidos respecto a una eventual vulneración por parte del soberano: frente al ejercicio de la potestas ordinaria por estar integrados en el Derecho positivo, y sobre todo frente a la extraordinaria o absoluta por pertenecer al orden natural, que si bien no impide al monarca ir contra ius se lo dificulta al exigirle que justifique su actuación acreditando la existencia de una justa causa, razones de utilidad pública y en especial la infidelidad, para que el acto que lesiona el derecho adquirido sea legítimo.
www.euskomedia.org

Egoera geopolitiko berriaren ondorioz, hainbat familiak garrantzia hartu zuten sozialki eta Iruñako erreinua sortu zuten. Aristar dinastiak hartu zuen boterea lehendabizi, baina handik gutxira Jimena dinastiak eskuratu zuen boterea, eta dinastia horretako lehen monarkak, Antzo Gartzia Iak, 907.urtean aurrekaririk gabeko politika hedatzaile bati ekin zion.>
www.euskomedia.org

La nueva situación geopolítica provocó que determinadas familias adquirieran protagonismo social y constituyeran el reino Pamplona cuyo dominio recayó en la dinastía Arista y poco después en la Jimena, cuyo primer monarca Sancho Garcés I inició en 907 una política expansiva sin precedentes.
www.euskomedia.org

Finean, hainbat arazo ituna hitzartuz bideratzeko agertzen dira pribilegioa emanez lege orokorrak saihesteko monarkak duen gaitasuna eta itundutakoa errespetatu beharra; subiranoak arbitrarioki pribilegioak ezin atzera bota, doakoak ez baina izaeraz ordain bidezkoak izatetik dator.>
www.euskomedia.org

En definitiva, lo que posibilita que unas cuestiones concretas sean objeto de pacto es la capacidad del monarca para exceptuar o eximir de las leyes generales, privilegiando, y que lo pactado se respete, que los privilegios escapen a una posible revocación arbitraria del soberano se debe a que su naturaleza no es gratuita sino remuneratoria.
www.euskomedia.org

On Karlos-i ezer gutxitarako balio izan zion Morentin-ek Elizaren ondasunekin aberastutako espainiar burgesiaren eremu zabal batzuengana zuzendutako agiriak; honek, balore laiko eta demokratiko-ordezkotzaile eta interes jakin batzuen iraupenaren berme bezala zilegizko monarkaren zioa besarkatzea nahiago izan zuen.>
www.euskomedia.org

De nada valió a don Carlos el manifiesto de Morentin dirigido a amplios sectores de la burguesía española enriquecida con los bienes de la Iglesia; ésta prefirió abrazar la causa del legítimo monarca, garantía de la pervivencia de una serie de intereses y de valores laicos y democrático-representativos.
www.euskomedia.org

Egoera honi aurre egin nahirik nobleziak hainbat mekanismo abiarazi zituen: nekazarien gaineko zergak arbitrarioki areagotu zituzten, elkarren artean lehiatu ziren etekinen banaketa zela-eta, herrien gobernuan barneratu ziren eta monarkei babes eman zieten, dinastien arteko gatazketan.>
www.euskomedia.org

Ante esta situación la nobleza trató de recuperarse mediante diversos mecanismos: incrementando arbitrariamente las rentas sobre los campesinos, compitiendo entre sí por el reparto de beneficios, introduciéndose en el gobierno de las villas y apoyando a los monarcas en sus disputas dinásticas.
www.euskomedia.org