*Merkatal eta *nekazal ez dira zuzenak

Garai batean asko zabaldu ziren *merkatal eta *nekazal hitzak, baina desegokiak dira bi-biak.
Beraz, nola adierazi behar ditugu euskaraz erdaretako bi adjektibo erreferentzial hauek?

• comercial, mercantil (es); commercial (fr)
• agrícola (es); agricole (fr) (baita agro- aurrizkia ere bi hizkuntzetan)

 

Merkataritza(-), komertzial, *merkatal(-)

Funtzio gramatikalaren arabera, bi hitz horiek dira egokiak:

• merkataritza izena, elkarketan
• komertzial adjektiboa

Merkataritza izenari dagokionez, sarrera hauek daude jasota Euskaltzaindiaren Hiztegian:

merkataritza(-)zentro (*merkatal zentro)
merkataritza(-)gune (*merkatalgune)
merkataritza(-)erregistro
merkataritza(-)nabigazio
merkataritza(-)ontzi
merkataritza(-)sozietate

Elhuyar Hiztegian, horietaz gain, beste hauek ere badaude:

merkataritza(-)ganbera (*merkatal ganbera)
merkataritza(-)zuzenbide (*merkatal zuzenbide)

Komertzial adjektiboari dagokionez, berriz, Euskaltzaindiaren Hiztegiko adibideetan termino hauek ageri dira:

irizpide komertzial
iragarki komertzial
film komertzial
firma komertzial
produkzio komertzial

Horietako batzuetan, merkataritza(-) ere aukeran egon liteke:

irizpide komertzial
merkataritza(-)irizpide

Baina ez denetan:

film komertzial
*merkataritza(-)film

 

Nekazari(-), nekazaritza(-), landa(-), baserri(-), *nekazal(-)

*Nekazal(-) erroa ez da arauzkoa hitz-elkarketa berriak egiteko.
Beraz, hau da era honetako hitz-elkarteak egiteko modu egokia (marratxoz lotuta zein bereiz):

nekazari(-)kooperatiba (*nekazal kooperatiba)
nekazaritza(-)aro (*nekazal aro)
landa(-)turismo, baserri(-)turismo, nekazaritza(-)turismo (*nekazal turismo, *nekazal etxe)
nekazari(-)sindikatuak, nekazarien sindikatuak (*nekazal sindikatuak)

Euskaltzaindiaren Hiztegian, sarrera hauek daude jasota:

nekazaritza(-)eskola
nekazaritza(-)sektore
nekazaritza(-)turismo

Adibideetan, berriz, hitz-elkarte hauek aurkitu ditugu:

nekazaritza(-)ministro
nekazaritza(-)ekoizpen
nekazaritza(-)lan
nekazaritza(-)produktu
nekazaritza(-)sistema
nekazaritza(-)ustiategi

Nekazalgo izena ere jasoa dago Euskaltzaindiaren Hiztegian, baina horixe da salbuespen bakarra:

nekazalgo
iz. naf. Nekazaritza, nekazariaren lana. Nekazalgoa lan gogorra da. Nire osaba nekazalgoan ari da.

-al hitz-bukaerakoari buruz gehiago jakiteko, sakatu hemen.